Albania stała się modna, nie tylko jako kierunek wakacyjnych wojaży, ale także miejsce zamieszkania. Coraz częściej pojawiają się pytania o kwestie prawne dotyczące przeprowadzki i rozpoczęcia nowej drogi życia, czyli tego jak zamieszkać w Albanii.

Mieszkam tu od kilku lat, prowadzę działalność i… wiem, jak nieoceniona jest pomoc prawnika. Tak jak w Polsce, nie pytamy o kwestie podatkowe czy prawne stomatologa czy taksiarza, tak w Albanii dobrze mieć wśród znajomych właśnie kogoś z odpowiednim wykształceniem i przygotowaniem prawnym.

Z Ermalem Dobim znamy się od lat i nie do końca pamiętam, w jakich okolicznościach nasze drogi się skrzyżowały. Wierzę w jego wersję, że stało się to w ambasadzie, na jakimś kurtuazyjnym spotkaniu. Później, jak to zwykle w Albanii bywa, wypiliśmy przynajmniej kilka wspólnych kaw. Na chwilę kontakt się urwał i powrócił ze zdwojoną siłą w tym roku. I w taki właśnie sposób został wciągnięty na pokład Mojej Albanii.

Ten artykuł, daleki od turystyki, przygotowaliśmy wspólnie, bo wsparcie prawne zawsze jest potrzebne. Ermal studiował w Polsce prawo na UW, ale zawodowo jest związany z Albanią. Piastował nawet stanowisko wiceministra sprawiedliwości. Niedawno stworzył też profil Porady Prawne dla Polaków.

Jak zamieszkać w Albanii – zasady ogólne

Zanim oddam głos Ermalowi, mała rada praktyczna. Nie zostawiajmy niczego na ostatnią chwilę albo nie zakładajmy, że przyjedziemy do Albanii i wtedy zaczniemy się zastanawiać, co dalej. W większości przypadków potrzebne nam będą dokumenty z Polski z apostille, czyli poświadczeniem dokumentu sporządzonego w jednym państwie (np. aktu notarialnego, tłumaczenia przysięgłego lub odpisu aktu stanu cywilnego) umożliwiające legalne użycie go w innym państwie. Więcej znajdziecie Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Dokumenty – podstawowe informacje

Apostille najwygodniej załatwić drogą korespondencyjną, ale musimy wtedy poczekać minimum 2 tygodnie. Ja czekałam ponad miesiąc… Następnie gotowy dokument należy przekazać tłumaczowi przysięgłemu, tłumaczenie podbić u notariusza i w końcu możemy załatwiać sprawy urzędowe!

Jasne, większość z tych dokumentów może zdobyć dla nas rodzina lub przyjaciele w Polsce lub zwyczajnie ogarniemy je online, ale koniec końców pamiętajmy, że to wymaga czasu i warto zapoznać się z przepisami już wcześniej.

Nie wymieniam też oczywistej oczywistości, czyli że należy mieć zawsze przy sobie paszport lub dowód! Od razu zaznaczam, że w większości przypadków jednak powinniśmy się legitymować paszportem, za granicą jest to ważniejszy dokument niż dowód.

W Albanii, trochę “dzięki” pandemii rozkręcił się państwowy portal e-albania, gdzie można większość rzeczy załatwić online! Jako obcokrajowiec można oczywiście założyć konto na tym portalu, a na stronie mamy wymienione dokumenty, które potrzebujemy do załatwienia poszczególnych spraw.

Tekst ten jest jedynie bazą, opartą na obowiązującym prawie! Kiedy słyszę, “A mi się udało coś załatwić łapówką/po znajomości/na ładne oczy” otwiera mi się nóż w kieszeni. No fantastycznie, ale pamiętajmy, że czyjeś “szczęście” niekoniecznie jest regułą. Nie tak dawno, jak kilka tygodni temu zgłosiła się do mnie “znajoma znajomego”, bo jej szef potrzebuje na szybko prawnika. Z mglistych tłumaczeń wyłaniał się obraz gościa, który przyjechał robić w Albanii interesy i… na wstępie wpadł na dawaniu łapówki.

Nie wyjaśnimy Wam zakamarków albańskiego prawa, ale damy pewne podstawy. A jeśli chcecie wiedzieć więcej – pytajcie!

Chcę zamieszkać na stałe w Albanii!

Każdy z nas, będąc obywatelem Polski, może przebywać legalnie w Albanii do 90 dni, czyli najlepiej planując życiowy krok od razu zainteresować się kwestią pozwolenia o pobyt.

Jak zamieszkać w Albanii – spis dokumentów

Dokumenty należy złożyć w ciągu 30 dni od wjazdu do Albanii. Wymagane dokumenty to:

• zaświadczenie o niekaralności (dokument z PL, z apostille i przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego);
• w zależności od tego jakie są nasze motywacje: umowa o pracę/własna działalność/akt ślubu lub notarialne potwierdzenie związku (w tym przypadku należy posiadać również zaświadczenie o stanie cywilnym, czyli że się jest singlem);
• umowa wynajmu / własności mieszkania;
• ubezpieczenie zdrowotne na terenie Albanii;
• wydruk z konta potwierdzający posiadanie środków na życie.

Dokumenty należy umieścić na portalu na e-albania, a następnie będą rozpatrywane przez odpowiednie służby. Od listopada wchodzą w życie nowe przepisy i pozwolenie o pobyt możecie dostać na 5 lat!

Chcę pracować w Albanii!

Zdobycie pozwolenia o pracę nie jest skomplikowane. Należy skierować swoje kroki do odpowiednika naszego Urzędu Pracy (Zyra e Punësimit) i złożyć następujące dokumenty, jak zaświadczenie od przyszłego pracodawcy, że Cię zatrudni oraz umowę o pracę (zależy dużo od tego, o jakie pozwolenie się będziemy starać), wypełniony formularz, kopię paszportu i zdjęcia.

Chcę założyć firmę w Albanii!

Samo otwarcie działalności gospodarczej jest proste.

Należy zgłosić się do Qendra Kombetare e Biznesit (również online), wypełnić podanie (tzw. status) i dostajemy NIPT. To jest pierwszy i najprostszy etap, ale oczywiście wszystko zależy od tego, czy chcemy mieć mały biznesik czy zakładamy spółkę czy decydujemy się na inny rodzaj działalności. Wtedy dokumenty dodatkowe mogą się rozmnożyć.

Teoretycznie rejestracja w QKB jest równoznaczna z wysłaniem danych do podmiotów administracyjnych odpowiedzialnych za podatki czy wszelkiego rodzaju składki. Kolejne kroki to tak naprawdę połapanie się w systemie i licencje, bo prowadząc określone typy działalności muszą także zdobyć odpowiednie pozwolenia.

Możecie skorzystać z poradnika zamieszczonego na stronie QKB. Jest w języku angielskim, ale ładnie pomoże Wam zrozumieć jak to się załatwia.

Mam firmę w Polsce – jak wejść na rynek albański?

Prawo albańskie przewiduje dwie opcje: założenie filii lub spółkę z albańskim podmiotem.

Oczywiście w obu przypadkach są potrzebne przetłumaczone i poświadczone dokumenty dotyczące statusu firmy w Polsce, a także, jeśli chcemy zawrzeć spółkę, duża wiedza o naszym wspólniku. Dokładne wytyczne odnajdziemy w poradniku QKB, który umieściłam powyżej.

Chcę kupić mieszkanie w Albanii!

Rozwieję od razu pierwszą wątpliwość: tak, Polak może kupić mieszkanie w Albanii. Z resztą bardzo dużo osób już to zrobiło, zwłaszcza na południu kraju.

Jak zamieszkać w Albanii – kupno mieszkania

Sama droga do kupna mieszkania oczywiście musi się zacząć od wybrania lokalu i… porządnego sprawdzenia go! To jest największe zagrożenie w Albanii, jesli chodzi o kupno swojego lokum. Trzeba zweryfikować właściciela, jego prawo własności, hipotekę, pozwolenia na budowę.

zakup mieszkania w Albanii – na co zwrócić uwagę?

• Sprawdzenie certyfikatu własności (kto jest właścicielem);
• sprawdzenie, czy osoba może bez zgody innych członków rodziny sprzedać mieszkanie;
• sprawdzenie świadectwa obciążenia nieruchomości np. długami;
• sprawdzenie czy mieszkanie było uszkodzone np. w trakcie trzęsienia ziemi.
  
  Trochę tego jest. Niby sama procedura jest prosta, bo później idziemy do notariusza z paszportem i na jego rachunek przelewamy uzgodnioną kwotę. Jednak jest w tym dość dużo niewiadomych i nie zawsze czujemy się komfortowo przelewając duże kwoty na czyjekolwiek konto, więc warto skontaktować się z profesjonalistą.

Ważne, żeby kupować z głową, z ludźmi z doświadczeniem i wiedzą! Od kilku lat na rynku w Sarandzie działa Ela Loska, która wraz z Albania Apartamenty jest naprawdę godna polecenia. Nie muszę mówić też, że jeśli potrzebujecie w tej kwestii wsparcia, zgłoście się do Ermala.

Chcę kupić ziemię w Albanii!

Z ziemią sytuacja jest bardziej skomplikowana, bo obcokrajowcy nie mogą kupować gruntów rolnych czy terenów zalesionych, ale zakładając firmę w Albanii można już takiego zakupu dokonać. Natomiast działki budowlane można kupować swobodnie.

Oczywiście odsyłam do punktu o zakupie mieszkania, żeby przypadkiem nie dać się oszukać.

Jeżeli chcemy wybudować dom, musimy po prostu zdobyć pozwolenie na budowę.

Zakochałam/zakochałem się!

Gratulacje! Są dwie opcje legalizacji związku, które pozwalają np. na wyrobienie pozwolenia o pobyt. Pierwszy to mniej zobowiązująca niż ślub “bashkjetesa”, czyli podpisanie u notariusza dokumentu, w którym zaświadczamy, że prowadzimy wspólne gospodarstwo domowe.

Jednak jeśli oświadczyny już za nami, sala na wesele zorganizowana – możemy wziąć ślub! Pierwsze kroki z dokumentami kierujemy do ambasady (nasza obecność w ambasadzie jest konieczna), a nasz wybranek/a do urzędu, w którym będziecie ślubować.

Potrzebne dokumenty z Polski:

• akt urodzenia  z apostille;
• zaświadczenie o stanie cywilnym z apostille
• zaświadczenie, że wg prawa polskiego można zawrzeć ślub (z Polski z  apostille lub wydaje konsul na podstawie 2 powyższych dokumentów)

Powyższe dokumenty później już przekazujemy do albańskiego urzędu stanu cywilnego. Dodatkowo należy posiadać jeszcze dokument potwierdzający miejsce zamieszkania w Polsce (oczywiście przetłumaczony i z apostille).

Odkochałam/odkochałem się!

Kwestia rozwodu może nie byłaby taka skomplikowana, gdyby nie fakt, że trzeba osobiście zgłosić się na rozprawę rozwodową w Albanii. Musimy więc przyjechać z Polski na rozprawę, ale pamiętajmy też, że będzie problem z rozwodem, jeśli nasz ukochany/a rozpłynie się, gdzieś w powietrzu.